Planbord voor kinderen

Drs. Tamar de Vos-van der Hoeven, psycholoog, orthopedagoog en moeder van drie kinderen, geeft ons inzicht in de voordelen van het gebruik van een planbord en pictogrammen door kinderen.

“Mam, moet ik vandaag  één of twee keer naar school?”, “Moet ik morgen naar de opvang?”, “Komt papa of mama me ophalen?”, “Wanneer gaan we naar oma?”.

Voor kinderen kan het maar moeilijk zijn om een goed overzicht van de dag of week te houden. Vooral jonge kinderen hebben er nog veel moeite mee te weten welke dag van de week het is en wat er op die dag gebeurt.

Een planbord

Een weekoverzicht, dat op een duidelijk zichtbare plek in huis hangt, kan dan enorm helpen. Met behulp van pictogrammen kan je kind zelf zien welke dag van de week het is en wat er op die dag gaat gebeuren.

Een planbord geeft een overzicht van wat er de komende week gaat gebeuren, met daarbij alle wekelijks terugkerende zaken (zoals naar de opvang, naar school, zwemles, een vrije middag et cetera) en alle afspraken die specifiek die week gelden (zoals doktersbezoek, kinderfeestje, bij oma langs gaan et cetera)

Zo’n planbord kan enorm veel duidelijkheid geven. Je zoon/ dochter kan in één oogopslag zien: “O, vandaag moet ik twee keer naar school, ik eet tussen de middag thuis. ’s Middags kan ik spelen met een vriendje. ’s Avonds brengt mama me naar bed. “ Deze duidelijke planning geeft structuur aan de dag, iets waar kinderen behoefte aan hebben. Het maakt de dag ook voorspelbaar.  Je dochter/zoon is veel beter voorbereid op wat er komen gaat. Die afspraak met de tandarts staat al drie dagen op het bord en komt dus niet als een totale verrassing. Het is raadzaam alles wat op een dag gebeurt op het planbord aan te geven, leuke dingen en minder leuke dingen.

Kinderen vinden het fijn wanneer ook minder leuke afspraken bijtijds op het bord worden gezet, zodat ze de tijd hebben om te wennen aan het idee dat deze afspraak er aan zit te komen. Voor het ene kind werkt het goed, dit de dag zelf pas aan te kondigen. Het andere kind heeft wat meer tijd nodig en weet het graag al een of twee dagen van te voren. 

Een kind dat voorbereid is en goed weet wat het kan verwachten, laat minder lastig gedrag zien en zoekt minder de strijd op.  De duidelijkheid van de weekplanner geeft houvast.

Voor de ontwikkeling van je kind kan zo’n weekoverzicht ook heel goed zijn. Een planbord helpt kinderen bij het ontwikkelen van een goed tijdsbesef.  Ze leren al snel herkennen welke dag van de week het is, hoe de dagen elkaar opvolgen en wat op welke dag gebeurt. Dit geeft ze houvast en herkenning: “Gisteren moest ik naar zwemles, dus was het woensdag. Dan is het nu donderdag en is papa thuis.”

Voor de ontwikkeling van de zelfstandigheid kan een weekplanner ook veel goeds doen.  In plaats van steeds te moeten vragen wat er gaat komen, kunnen kinderen dit zelf zien. Ze hoeven niet herinnerd te worden dat ze naar de opvang gaan, want ze kunnen dit zelf zien en ze weten al dat ze niet kunnen afspreken want “het is toch voetbaldag. Dat staat op het bord”.

Wanneer je zoon/dochter wat ouder wordt, kan je hem/ haar ook betrekken bij het plannen van de week. Zo helpt het planbord de zelfredzaamheid van je kind te vergroten.

Pictogrammen

Juist voor jonge kinderen, die nog niet kunnen lezen, is het nog lastig om een goed overzicht van de dagen te hebben en voor hen kan een planbord dus veel ondersteuning bieden. Het gebruik van pictogrammen is dan een logische keuze. Maar ook voor oudere kinderen, die al kunnen lezen, kan het gebruik van pictogrammen heel prettig zijn. Door de activiteiten van een dag weer te geven met plaatjes, heeft het kind veel sneller een overzicht van wat er gebeuren gaat. Lezen kost nu eenmaal meer moeite en tijd dan plaatjes herkennen. Daarbij worden plaatjes in een ander gedeelte van de hersenen verwerkt dan geschreven tekst. Hierdoor worden pictogrammen beter onthouden dan geschreven tekst. Hetzelfde geldt voor gesproken tekst. Vaak gaat toch wel op: ‘het ene oor in, het andere oor uit’.  Je kan je kind meerdere keren vertellen dat jullie naar oma gaan en evengoed kan hij/zij deze afspraak vergeten. Wanneer een pictogram dit bezoekje aan oma aangeeft op het planbord, is de kans veel groter dat je zoon/dochter dit onthoudt.

Het planbord  als extra ondersteuning

Structuur en duidelijkheid in de dag is goed voor ieder kind. Maar kinderen met ADHD, autisme, angstproblemen, onrust etc. hebben extra behoefte aan structuur.

Kinderen met ADHD zijn impulsief, snel afgeleid, ervaren enorm veel prikkels en zijn altijd wel ergens mee bezig. Gesproken instructies en uitleg worden hierdoor vaak slecht gehoord. Een planbord waarop het kind kan zien wat er komen gaat, kan dan extra steun bieden. Vooral ook omdat het bord steeds aanwezig is en het kind dus zo vaak als hij/ zij wil, kan controleren wat er ook al weer gaat gebeuren. Al vergeet  hij/ zij vier keer wat er ook al weer stond, dan geeft dat niet, het bord is er steeds ter ondersteuning.  Eén blik is voldoende: “O ja, ik moet zo naar tennis.”  Het planbord helpt kinderen ook orde te brengen in hun dag, iets dat kinderen met ADHD zelf vaak erg moeilijk vinden.

Kinderen met autisme hebben over het algemeen moeite met de communicatie met de mensen om zich heen, hebben gebrek aan overzicht en vaak ook moeite met het begrip tijd.  Een weekplanner met pictogrammen maakt de dag dan overzichtelijk en kan voor overzicht, voorspelbaarheid en rust zorgen. Zo kan veel stress voorkomen worden.

Een andere groep kinderen die ook extra baat kan hebben bij de overzichtelijkheid van een planbord, zijn kinderen van gescheiden ouders. Het planbord kan je kind helpen inzicht te krijgen in hoe de week verdeeld wordt over de ouders. Hij/zij kan met één blik op het bord zien: “Maandag tot woensdag ben ik bij papa, donderdag tot zaterdag bij mama en zondag ga ik met papa naar oma.” Deze duidelijkheid kan in deze voor het kind toch al lastige gezinssituatie veel duidelijkheid en dus rust geven.

Drs. Tamar de Vos – van der Hoeven,

Psycholoog/ orthopedagoog voor Opvoedadvies.nl