Kinderen en grenzen stellen

• Geplaatst op 15 December 2020
• Door Drs. Tamar de Vos – van der Hoeven
• Geplaatst in duidelijkheid, grenzen, houvast, kinderen, ontdekken, ontwikkeling, opvoeding, regels, veiligheid
• 0

Kinderen hebben een aangeboren drang zich te ontwikkelen en de wereld te willen ontdekken. Zonder deze drang zou je kindje niet de behoefte voelen te gaan zitten, staan, lopen, zich te leren aankleden en alle andere uitdagingen waar jonge kinderen voor staan. Dit vraagt om aanmoediging, maar ook om begeleiding en grenzen. In de eerste plaats grenzen voor de veiligheid van je kleine wereldveroveraar, maar in de tweede plaats ook grenzen om de sociale regels en normen en waarden te leren kennen. Een kind dat niet begrensd wordt, kan niet alleen een gevaar voor zichzelf zijn, maar groeit ook op tot een onevenwichtig persoon die niet goed kan functioneren in het dagelijkse leven.

Het belang van grenzen in de opvoeding

Kortom, grenzen zijn belangrijk. Grenzen geven duidelijkheid, houvast en veiligheid. Een peuter die grenzen aangeboden krijgt, weet wat er van hem/ haar verwacht wordt, maar ook wat hij/zij van de omgeving mag verwachten. En dat draagt bij aan het zelfvertrouwen. Kinderen zoeken graag de grenzen op en kunnen erg boos worden wanneer ze tegen grenzen aanlopen. Dat leidt tot frustratie, maar het leren omgaan met deze frustratie is ook heel leerzaam.

Hoe bied je op een goede manier grenzen?

Vaak bestaat het aangeven van grenzen uit het aanbieden van regels. Het is belangrijk bij het bepalen van de regels dat je niet alleen focust op wat er niet mag, maar juist ook aangeeft wat er wel mag. En de regels die je geeft moeten zinvol en haalbaar zijn. Een regel is zinvol wanneer je kind er iets van leert of wanneer deze hem/ haar beschermt. En natuurlijk moet het haalbaar zijn voor je kindje om zich aan de regel te houden. Wanneer jij voor je tweejarige de regel opstelt dat hij zijn speelgoed zelfstandig moet opruimen is de kans groot dat zowel jij als je dreumes gefrustreerd raken. Dat is nog een beetje te veel gevraagd.

Frustratie kan ook ontstaan wanneer er te veel regels gelden. Jij raakt als ouder gefrustreerd omdat je niets anders meer doet dan de grenzen bewaken. Je peuter zal steeds slechter gaan luisteren omdat hij/ zij er aan gewend raakt de hele dag gecorrigeerd te worden, waardoor het effect hiervan afneemt. Het ene kind heeft wat meer duidelijkheid en regels nodig dan het andere. Maar sommige dingen kan je best aan je zoontje/ dochtertje zelf overlaten, de meeste kinderen weten hoe het hoort. Daarbij moeten de regels je kindje niet afremmen in de ontwikkeling en dus met je kind meegroeien. Een kind van vier mag niet alleen naar school lopen, een kind van acht hoogstwaarschijnlijk wel.

Belangrijk bij het stellen van regels is dat je consequent bent. Wanneer een regel de ene dag wel wordt gehandhaafd en de volgende dag niet, is de kans groot dat je kindje deze grens zal blijven opzoeken. Regels die consequent gelden, zorgen voor meer duidelijkheid, minder strijd en hierdoor een betere sfeer. Probeer als ouders dan ook zoveel mogelijk op één lijn te zitten.

Vanaf welke leeftijd werken regels?

Natuurlijk moet je vanaf zeer jonge leeftijd grenzen stellen, dan vaak nog vooral uit veiligheidsoverweging. Maar bij een baby/dreumes heeft het stellen van regels nog geen zin. Tot de leeftijd van anderhalf/twee jaar snappen kinderen regels echt nog niet. Peuters beginnen regels wel beter te begrijpen, maar ook dan is dit begrip nog maar beperkt. Kinderen onder de drie hebben nog een extern geweten. Feitelijk zijn hun ouders hun geweten. Hierdoor zien we ook vaak dat een peuter in het bijzijn van de ouder netjes van de knopjes van de TV afblijft, maar zodra deze even wegloopt wel aan de knopjes zit. Niet om het stiekem te doen, maar omdat de regel dan voor het kind gewoon niet meer geldt. Peuters boven de drie beginnen zich steeds beter aan de regels te houden, al gebeurt dit nog wel vooral vanuit de behoefte aan verwachtingen te voldoen en nog niet vanuit een moreel besef wat juist is. Kinderen beginnen zo rond hun zesde jaar echt een geweten te ontwikkelen.

Hoe bewaak je de grenzen?

Maar wat doe je wanneer je kind keer op keer de regels overtreedt? Het is dan belangrijk hier gevolgen aan te verbinden. Het liefst gevolgen die zo logisch mogelijk verbonden zijn met de regel. Maar liever laat je natuurlijk je kindje de voordelen zien van zich wel aan de regels houden. Het helpt ook wanneer je dondersteen begrijpt waarom je bepaalde regels stelt (veiligheid, vervelend voor een ander, normen...).

Bij het stellen van regels kunnen pictogrammen een goede ondersteuning zijn. Zo kunnen jonge kinderen zien welke belangrijkste regels er gelden en deze minder makkelijk weer vergeten.